2022 KPSS Türkçe Yazım Kuralları Test Çöz-1

Soru daha çok "yardımcı eylemle kurulan birleşik eylemler"in yazımıyla ilgili. A'da "ayırtetmek" — Yardımcı eylemle kurulan birleşik sözcüklerde ünlü düşmesi ya da ünsüz türemesi meydana gelmemişse ayrı yazılır. Buna göre "ayırt etmemizi" şeklinde yazılmalıydı. B'de "şükretti", C'de "sabrettim", D'de "azmetti" ve E'deki "zehretti" yardımcı eylemle kurulmuş birleşik eylemlerin bitişik yazılması doğrudur, çünkü hepsinde ünlü düşmesi meydana gelmiş. Cevap A

A seçeneğinde “doktor” sözcüğü, unvan olarak kullanıldığı için büyük harfle başlamalıdır. Diğerlerinde yazım yanlışı yoktur. Yanıt A

I. cümledeki “Temmuz’da”, II. cümledeki “haziranda”, III. cümledeki “Boyu” sözcüklerinin yazımı yanlıştır. Son iki cümlede ise herhangi bir yazım yanlışı yoktur. Yanıt E

A seçeneğinde “öğretmen”, B seçeneğinde “dağlarına”, C seçeneğinde “bulvarı”, E seçeneğinde “hanımla” sözcüklerinin ilk harfi büyük yazılmalıdır. Yanıt D

B seçeneğindeki “TDK‟nun” kısaltmasında kısaltma “ke” ile bittiği için TDK‟nin” olmalıdır. Yanıt B

A‟da geçen “paramparça” sözcüğü daima bitişik yazılır. Bu sözcük bir ikileme değil, pekiştirme sıfatıdır. Pekiştirme sıfatları asla ayrı yazılmaz. Yanıt A

C seçeneğinde “sizde” sözcüğünde “de” bağlaç olduğundan ayrı yazılmalıdır. Yanıt C

Soruda büyük harflerin kullanımıyla ilgili bir kural verilmiştir. Bu kural ay, dünya, güneş ve diğer gezegen adlarının gerçek anlamlarında kullanılırsa büyük, diğer durumlarda küçük harfle başlayacağıdır. Seçeneklere baktığımızda, ay, dünya ve güneş sözcükleri A ve E’de gökbilimdeki anlamlarıyla kullanıldığından gerçek anlamdadır ve büyük harfle başlamıştır. B’de dünya sözcüğü “birçok yer”; D’de “değerli ne varsa” anlamlarında olduğundan mecaz anlamdadır ve küçük harfle yazılmıştır. C’de ise güneş sözcüğü gökbilim anlamıyla değil, ısı ve ışık anlamıyla kullanılmıştır. Yani mecaz anlamdadır. Küçük harfle yazılması gerekirken büyük harfle yazılmıştır. Cevap C

Türkçede iki türlü “de” vardır. Birincisi bağlaç olan, diğeri hal eki olan. Hal eki, eklendiği sözcüğe yer, zaman, durum anlamları katarak onların cümle içindeki görevlerini belirler, daima bitişik yazılır, cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulur. Bağlaç olan “de” ise cümlede sözü edilen başka şeylerin de olduğu anlamını verir. Daima ayrı yazılır ve cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmaz, ancak biraz daralabilir. Buna göre seçeneklere baktığımızda A’da öyküden başka şeylerin de gönderildiği anlamı vardır. Cümleden çıkarırsak anlamda bozulma olmaz. Yani bağlaçtır, ayrı yazılır. Diğer seçeneklerde de aynı yöntem denenebilir. E’de ise “gitmek” eyleminin yapıldığı zamanı bildiren “günlerimde” sözündeki “de” hal ekidir. Üstelik, cümleden çıkarıldığında, cümle anlamsız hale dönüşüyor. Öyleyse bu, hal ekidir, bitişik yazılmalıdır. Oysa cümlede ayrı yazılmıştır. Cevap E

Seçeneklerin tümünde yön bildiren sözcüklerin olduğu dikkatimizi çekiyor. Burada hemen şu kuralı hatırlayalım: Yön bildiren sözcükler yönünü bildirdiği isimden önce gelirse büyük harfle, sonra gelirse küçük harfle başlatılarak yazılır. Buna göre A’da “kuzeybatı” sözcüğü yön bildiriyor. Ancak herhangi bir isme bağlı olmadığı için küçük harfle başlatılmış, doğrudur. B ve E’de isimlerden önce geldiği için büyük harfle başlatılmış, doğrudur. C ve D’de isimlerden sonra gelmiş, küçük yazılması gerekir. Ancak C’de büyük harfle başlatılmış. Dolayısıyla bir yazım yanlışı yapılmıştır. Cevap C

Türkçede iki tür “ki” vardır: İlgi eki ve bağlaç. İlgi eki cümlede ismin yerine geçer ve daha çok isim tamlamalarında tamlayana eklenip tamlananı karşılar. “Okulun kapısı kırılmış, ama sınıfınki sağlam.” cümlesinde altı çizili sözcükteki “ki” eki kapı isminin yerine geçmiştir. İlgi ekinin diğer bir işlevi de sıfat yapmaktır. “Ağaçtaki kuşlar ötüşüyordu.” cümlesinde altı çizili sözcükteki ek, kuşların bulunduğu yeri bildirerek sıfat yapmıştır. Bu iki durumda “ki” bitişik yazılır. Bağlaç olan “ki” ise daha çok açıklama bildirir. Çekimli fiillerden sonra gelerek onu başka cümlelere bağlar. Daima ayrı yazılır. Cümleden çıkarıldığında ilgi eki, cümlenin anlamında ve eklendikleri sözcüğün görevinde değişiklik yapar. Ancak bağlaç olan “ki” cümleden çıkarılsa da cümlede herhangi bir değişiklik olmaz. Buna göre seçeneklere baktığımızda A’da ve D’de sıfat yapmış ve bitişik yazılmış, doğrudur; B, C ve E’de çekimli fiillerden sonra gelmiş ayrı yazılması gerekir. B ve C’de ayrı yazılmış, ancak E’de bitişik yazılmış; dolayısıyla yazımda yanlışlık yapılmıştır. Cevap E

C'de bağlaç olan -de'nin bitişik yazılmasından kaynaklı bir yazım yanlışı var. Bağlaç olan "de" cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında büyük bir daralma olmaz. Cevap C

C'de "kanıtlıyamadı" sözcüğünde yazım yanlışı var, doğrusu "kanıtlayamadı" olmalıydı. Ünlü daralması, Türkçede "a-e" ile biten eylem kök ya da gövdelerine şimdiki zaman kip eki (-yor) getirildiğinde görülür. "Kanıtla-" eylemi "a" ile bitiyor ancak şimdiki zaman kip eki gelmediği için "a"nın darlaştırılması yazım hatasına neden olmuş. Cevap C

A'da "değişgenlik" sözcüğü yanlış yazılmış. Fiilden isim yapan -gen eki bu örnekte ünsüz benzeşmesine göre -ken olarak yazılmalıydı: değiş-ken-lik Cevap A

C'deki "övütülürdü" — Tane durumundaki nesneleri bir araçla ezerek un durumuna getirmek anlamına gelen bu sözcüğün doğru yazımı "öğütmek"tir. A'daki "övün-" eyleminin eski yazımı "öğün" olsa da günümüzde "övün-" olarak yazılmaktadır. Cevap C

B'de "çiçekcinin" — "Çiçek" sözcüğü sert ünsüzlerden biri ile bitmiş. Bu nedenle "-ci" yapım ekinin ünsüz benzeşmesine göre sertleşmesi gerekirdi: çiçek-çi Cevap B

A‟da geçen “hazzeden”, B‟de “sılaytlarla”, C‟de “Çe‟lik‟in”, D‟de “Çaydaki” sözcükleri yanlış yazılmıştır. E‟de herhangi bir yazım yanlışı söz konusu değildir. Yanıt E

Yazım yanlışı D’de yapılmıştır. “1923’de” sözündeki “de” aslında “te” olmalıdır. Çünkü, sert sessizle (ç, f, t, h, s, k, p, ş) biten sözcüklere, sessizle başlayan bir ek geldiğinde, ekin başındaki ünsüz sertleşir. Buna ünsüz benzeşmesi ya da sertleşmesi denir. Görüldüğü gibi “üç” sözcüğünün sonunda sert sessiz var, öyleyse ek de sertleşmeli ve “te” olmalıdır. Elbette bu, sert ve yumuşak biçimleri olan seslerde geçerlidir, bunlar da “p, ç, t, k” sessizleridir. Bunların yumuşakları ise “b, c, d, g, (ğ) sessizleri olacaktır. Cevap D

Kurala göre kesme işareti özel adlardan sonra gelen çekim eklerinde kullanılır. Oysa C’de “bahar” mevsim ismidir. Yani cins ismidir, eklerin kesmeyle ayrılması gerekmez. A, B, E’de “Bahar” özel isim olduğundan ayrılmış, doğru; D’de cins ismidir, ayrılmamış yine doğrudur. Cevap C

D'de "çağırılmadığı" — Doğru yazımı: çağrılmadığı olmalıydı. İkinci hecesinde dar ünlü bulunan eylemler, -i, -im, -inti, -ik, -il gibi yapım eklerini alınca ikinci hecelerindeki dar ünlü düşer: devrim, sıyrık, buyruk, ayrı, ayrıntı, süprüntü, büklüm gibi. Cevap D